Szczepienia a ciąża - poznaj fakty i mity

To mit, że w ciąży nie wolno przyjmować szczepionek. Wprost przeciwnie - niektóre są wręcz zalecane. Szczepiąc się, kobieta chroni zarówno siebie, jak i swoje dziecko.

Oprócz tych zalecanych szczepień są też takie, którym kobietom w ciąży się nie podaje oraz takie, kiedy waży się ryzyko, co będzie korzystniejsze dla kobiety i rozwijającego się w niej dziecka.

Generalna zasada jest natomiast taka, że kobietom ciężarnym nie podaje się tzw. żywych szczepionek, czyli takich, które zawierają zmodyfikowane, jednak żywe wirusy czy bakterie.

Z tego powodu nie zaleca się szczepień kobiet w ciąży np. przeciwko gruźlicy – głównym składnikiem tej szczepionki są bowiem żywe, choć osłabione prątki, czy też przeciwko ospie wietrznej – zawiera żywe, atenuowane wirusy.

Ponieważ ospa wietrzna u kobiety w ciąży to wysokie ryzyko poważnych powikłań w rozwoju jej płodu, warto jednak zaszczepić się przeciwko tej chorobie przynajmniej miesiąc przed zajściem w ciążę.

Co do zasady, planując ciążę, na pewno warto porozmawiać z lekarzem na temat tego, jakie szczepienia warto wykonać u siebie i u osób, które z małym dzieckiem będą miały kontakt. Jeśli takiej rozmowy nie było, wciąż można zadbać o to w czasie ciąży. Zwykle szczepienia podaje się kobietom w ciąży w drugim i trzecim trymestrze.

Szczepienia zalecane w ciąży

Przeciwko grypie - szczepionką inaktywowaną, a zatem nie zawierającą żywego wirusa.

Grypa jest jedną z częściej występujących chorób zakaźnych, dlatego ryzyko zarażenia się nią, zwłaszcza w sezonie grypowym, jest stosunkowo wysokie. Jednocześnie to choroba szczególnie niebezpieczna, jeśli cierpi na nią kobieta w ciąży, ponieważ kobiety w ciąży grypę przechodzą ciężej niż osoby w ogólnej populacji.

"Kobiety ciężarne stanowią szczególną grupę pacjentów w aspekcie zachorowań na grypę: jest ona rozpoznawana u nich z podobną częstością jak w populacji generalnej, ale powikłania w tej grupie pacjentów występują częściej" – czytamy w pracy "Szczepienia przeciwko grypie u kobiet ciężarnych – bezpieczeństwo i efektywność" opublikowanej w piśmie "Ginekologia Polska".

Jej autorzy podkreślają, że szczepionka przeciwko grypie została podana milionom ciężarnych kobiet na świecie i dowiedziono w wielu badaniach braku szkodliwego wpływu szczepionki zarówno na matkę, jak i na dziecko.

Warto wiedzieć, że w grupie około 2 milionów ciężarnych kobiet zaszczepionych w tylko w sezonie 2002- 2003 zarejestrowano jedynie 20 niepożądanych odczynów poszczepiennych, a "wśród nich dziewięć przypadków opisujących miejscowe działania niepożądane i osiem przypadków opisujących ogólne działania niepożądane (włączając gorączkę, bóle głowy i bóle mięśni), zanotowano także trzy poronienia samoistne, w stosunku do których nie udowodniono związku przyczynowo-skutkowego ze szczepieniem".

Tymczasem chorowanie ciężarnej na grypę może się wiązać z dużym ryzykiem zarówno dla matki, jak i dziecka. "Opisywano poronienia, porody przedwczesne i zakażenia wrodzone u noworodków" – ostrzega dr Ewa Duszczyk ze Szpitala Zakaźnego w Warszawie.

Co do zasady szczepienie przeciwko grypie przeprowadza się w drugim i trzecim trymestrze, choć istnieją sytuacje, gdy lekarze zalecają je także w pierwszym trymestrze.

Szczepienie przeciwko krztuścowi

Krztusiec to niezwykle groźna dla niemowlęcia choroba. Choć jest jej teraz zdecydowanie mniej niż w latach przed wprowadzeniem powszechnych szczepień przeciw krztuścowi, to nie zniknął całkiem, a nawet obserwuje się pewien wzrost zachorowań. Oficjalne statystyki podają liczbę zachorowań na krztusiec do trzech tysięcy rocznie, ale eksperci nie mają złudzeń, że rzeczywistych przypadków jest znacznie więcej: dorośli mogą przechodzić krztusiec łagodnie (nawet nie zdając sobie z tego sprawy). Dla niemowlęcia ta choroba wciąż stanowi śmiertelne zagrożenie, a zaraźliwość jest wysoka: szacuje się, że 80 proc. osób po kontakcie z chorym na krztusiec zapada na tę chorobę.

"Badania epidemiologiczne wyraźnie wskazują, że najczęściej źródłem zakażenia dziecka jest najbliżej otoczenie, głównie matka" – ostrzega dr Duszczyk.

Dlatego warto w ciąży zaszczepić się przeciwko krztuścowi. Zalecane jest podanie szczepionki między 27. a 34. tygodniem ciąży (każdej ciąży, niezależnie od wcześniejszych szczepień). Takiemu szczepieniu powinni się poddać także – jeszcze przed urodzeniem dziecka – bliscy maluszka, którzy będą mieli z nim kontakt.

Szczepienie przeciwko tężcowi i błonicy

Jeśli minęło 10 lat od przyjęcia ostatniej dawki tej szczepionki, czas wybrać się do lekarza po dawkę przypominającą. Jeśli kobieta w ciąży nigdy nie była szczepiona przeciwko tym chorobom, powinna przyjąć zalecone pełne szczepienie.

Justyna Wojteczek, zdrowie.pap.pl

Źródła: Ewa Duszczyk: Szczepienia kobiet planujących ciążę i szczepienia w czasie ciąży

A. Nitsch-Osuch , A. Woźniak Kosek, L. Brydak: 3Szczepienia przeciwko grypie u kobiet ciężarnych – bezpieczeństwo i efektywność w: Ginekol Pol. 2013, 84, 56-61